CAMİ'NİN BANİSİ KARA TİMURTAŞ PAŞADIR. PAŞA KOSOVA MEYDAN SAVAŞI ZAMANINDA KÜTAHYA MUHAFIZI OLARAK SULTAN MURAD HÜDAVENDİGAR TARAFINDAN VAZİFELENDİRİLMİŞ, SULTAN YILDIRIM BEYAZİD'İN GÜNEY-BATI ANADOLU SEFERİ SIRASINDA DA GERMİYAN ASKERLERİNE KUMANDA ETMİŞTİR. CAMİ'NİN DE TARİHLERDE (782-803 H.) 1381-1402 M. YILLARI ARASINDA TİMURTAŞ PAŞA'NIN EYALET VALİSİ OLDUĞU SIRADA YAPTIRDIĞI SANILMAKTADIR. 1402 ANKARA SAVAŞINDAN SONRA TİMURLENG'E ESİR DÜŞMÜŞ KÜTAHYA KALESİNE HAPSEDİLMİŞ VE 1405 TE VEFAT ETMİŞTİR. CAMİ'İ İLK YAPILIŞINDA MEDRESESİ İLE BİRLİKTE KÜLLİYE OLARAK YAPILMIŞ VE DAHA SONRA (1175 H.) 1761 M.DE SİLAHTAR MEHMET PAŞA TARAFINDAN MİNARESİ VE ABDEST MUSLUKLARI YAPTIRILMIŞTIR. BU AİT BİR ÇEŞME KİTABESİ MEVCUDTUR. GİRİŞ KAPISININ SAĞ TARAFINDAKİ KİTABEDE: "MAŞAALLAH SİLAHTAR MEHMET PAŞANIN HAYRATI, TAMİRİ SENE 1175" YAZILIDIR. EVLİYA ÇELEBİ SEYAHATNAMESİNDE:(ARASTA İÇİNDE TAKYECİLER CAMİ'İ CEMAATİ KESRET ÜZEREDİR VE MÜZEYYEN MAHFİLİ İKİ AĞAÇ MÜŞEBBEK SÜTUNLARI VAR KİM, DİLLER İLE TARİF OLUNMAZ VE GAYET METANET ÜZERE TAHTA ÖRTÜLÜDÜR.) DİYE METHETTİĞİ MÜEZZİN MAHFİLİ MAALESEF BU GÜNLERE ULAŞAMAMIŞTIR. CAMİ'İ BUNDAN SONRA (1250 H.) 1834 DE KÜTAHYA MUACCEL AT NAZIRI SALİH EF. VE (1252 H.) 1836 DA KÜTAHYA MUHASSILI DİLAVER PAŞA TARAFINDAN DA TAMİR ETTİRİLMİŞTİR. CAMİ'İ MUHTELİF TARİHLERDE DE UFAK TEFEK TAMİRLER GÖRMÜŞ VE EN SON 1943-44 YILLARINDA İSLAM İŞKAN USTA TARAFINDAN HALKIN, KEMAL PANİKOĞLU BAŞKANLIĞINDA KURULAN DERNEK MARİFETİ İLE YAPTIĞI YARDIMLARLA ESASLI BİR TAMİR GÖRMÜŞTÜR. O ZAMAN MÜEZZİN MAHFİLİ İLE KADINLAR MAHFİLİNİN ARKA DUVARLARI YIKILARAK, SON CEMAAT BÖLÜMÜNE DOĞRU UZATILMIŞ VE CEMAATE DAR GELEN CAMİ'NİN KAPASİTESİNİN BÜYÜTÜLMESİ HEDEFLENMİŞTİR. ANCAK BU TAMİRDE CAMİ'NİN MİMARİ ÖZELLİKLERİNİN KORUNMASINA DİKKAT EDİLMEMİŞTİR. OSMANLI MİMARİSİNİ BİLMEYEN VE SAN'AT ZEVKİNDEN MAHRUM KİŞİLER TARAFINDAN YAPILAN ESKİ ESER TAMİRLERİ MAALESEF İYİ NİYETLERİNE RAĞMEN, ECDAT YADİGARIMIZ OLAN BU KIYMETLERİ KORUMAMIZA YETMEMEKTEDİR. BU TAMİRDE MİHRABIN YAN DIŞ ÇİNİLERİ İLE MİNBER VE VAAZ KÜRSÜSÜ VE ÇİNİLERİ YAPILMIŞTIR. CAMİ'İ TABANININ BELKİ BİR METRE KADAR DOLDURULMUŞ OLABİLECEĞİNİ EKREM HAKKI AYVERDİ BEYEFENDİ OSMANLI MİMARİSİ KİTABINDA ZİKRETMEKTEDİR. CAMİ'NİN BÜYÜK ORTA KUBBESİ İLE DİĞER KÜÇÜK KUBBELERİ VE TONOZLARI ARASINDAKİ BİR MİMARİ AHENK OLMADIĞI VE BATI TARAFINDAKİ DEHLİZLERİN CAMİYE SONRADAN İLAVE EDİLEN DÜKKAN VEYA MEDRESE ODALARI OLABİLECEĞİ AYNI ESERDE TAHMİN OLARAK İFADE EDİLMİŞTİR. İLK YAPIDAN GELDİĞİ SANILAN CAMİ'NİN KIBLE KAPISIDIR. AVLU KAPISININ DA İLK YAPIDAN OLDUĞU İSTALAKTİTLİ VE YAPRAKLI TAŞLAR VE KABARTMALI KEMER TAŞLARINDAN ANLAŞILMAKTADIR.
VAKFİYELERİ:
1-SİLAHTAR MEHMET PAŞA "CAMİ'NİN KUYUMCULAR TARAFINDA BULUNAN MİHRAP DUVARINA BİTİŞİK 13 TAM VE BİRİ YARIM HİSSE OLAN DÜKKANLAR.
2-OSMAN BİN ABDÜLHAY EFENDİ TARAFINDAN 12 DÜKKAN (GAYBİ SUN'ULLAH AHFADIDIR.)
3-MÜFTÜ RUŞENZADE HACI ABDURRAHMAN EFENDİ 1 DÜKKAN (1275 H.)
4- CEDİT MAHALLESİNDEN EMEKLİ YÜZBAŞI HACI HÜSEYİN EFENDİ 1 DÜKKAN (1281 H.)
HAZIRLAYAN:
MUSTAFA KALYON
KAYNAKLAR:
1-KÜTAHYA ŞEHRİ(İ. HAKKI UZUNÇARŞILI)
2-OSMANLI MİMARİSİ(EKREM HAKKI AYVERDİ)
3-KÜTAHYA CAMİLERİ(HAMZA GÜNER)
4-KÜTAHYA'DA ESKİ ESERLER(MUSTAFA YEŞİL)
5-SEYAHATNAME(EVLİYA ÇELEBİ)
6-BİLGİ SAHİBİ ZATLAR
